Dyt. ZEYNEP AKKOÇ YAZDI! ''KOLESTEROL NEDİR?''

29 Ekim 2021 - 14:43

KOLESTEROL NEDİR?

Kolesterol vücudumuzun bütün hücrelerinde bulunan yağ benzeri bir maddedir. Kolesterol hücre zarının, bazı hormonların yapımında kullanılır, ancak kanda fazla miktarda bulunması zararlıdır. Kolesterol bir yandan karaciğerde üretilirken, besinlerle de alınır. Et, süt ürünleri, yumurta gibi hayvansal kaynaklı besinlerde kolesterol bulunur, meyve, sebze ve tahıllarda ise bulunmaz.

KOLESTEROL NEDEN ÖNEMLİDİR?
Kan kolesterol düzeyinin yüksek olması kalp damar hastalığı tehlikesini arttırır. Kişinin kolesterol düzeyi ne kadar yüksekse kalp hastası olma ihtimali de o kadar yüksektir. Türkiye’de erkek ve kadında birinci sırada gelen ölüm nedeni kalp damar hastalığıdır.

KOLESTEROL TESTİ

20 yaşının üstündeki bireyler, her dört ile altı yılda bir kolesterol testi yaptırmalıdırlar. Bu, açlık lipoprotein profili olarak bilinen basit bir kan testiyle yapılır. 9 ile 12 saat arasında süren bir açlıktan sonra, kanda dolaşmakta olan kolesterolün farklı formları ölçülür. Sonuçlar “kötü” kolesterol, “iyi” kolesterol ve trigliserit düzeylerinizi gösterir

HDL KOLESTEROL

Kandaki kolesterolün yaklaşık üçte biri, yüksek yoğunluklu lipoprotein veya HDL tarafından taşınır. Buna iyi kolesterol adı verilir; çünkü kötü kolesterolü çekerek damarların içerisinde birikmesini önlemeye yardımcı olur. HDL düzeyleri yüksek tutulmalıdır. Çünkü HDL düzeyi çok düşük olan kişilerde, kalp hastalığı gelişme riski bulunur. Zeytinyağı gibi sağlıklı yağları tüketmek, HDL kolesterol düzeyini artırmaya yardımcı olabilir.

LDL KOLESTEROL

Kandaki kolesterolün çoğu, düşük yoğunluklu lipoprotein ya da LDL adı verilen proteinler tarafından taşınır. Bu, kötü kolesterol olarak bilinir; çünkü damarları tıkamak üzere diğer maddelerle birleşir. Doymuş yağ ve trans yağlar açısından yüksek bir diyet, LDL kolesterol düzeyini artırır. Çoğu kişi için 100’ün altında bir LDL sonucu sağlıklıdır; ancak kalp hastalığı bulunanların daha da düşük düzeyleri hedeflemeleri gerekir.

TOTAL KOLESTEROL

Total kolesterol; kan dolaşımınızdaki LDL, HDL ve VLDL’nin (çok düşük yoğunluklu lipoprotein) toplam ölçümüdür. VLDL, kötü kolesterol LDL’nin habercisidir. 200’ün altında bir total kolesterol değeri çoğu durumda sağlıklıdır. “Yüksek” değeri bulunan kişilerde kalp hastalığı gelişme riski, değerleri 200’ün altında olanlara kıyasla artmıştır. Ancak, HDL düzeyi yüksek olduğu için toplam değer 200’ün üzerindeyse bu sevindirici bir haberdir.

TRİGLİSERİD

Vücudumuz fazla kalori, şeker ve alkolü; kanda taşınan ve tüm yağ hücrelerinde depolanan bir yağ türü olan trigliseride dönüştürür. Yüksek karbonhidratla beslenen kişilerde olduğu gibi kilolu, hareketsiz, sigara içen ve yoğun alkol tüketen kişilerde de yüksek düzeyler görülebilir. 150 mg/dl’nin üzerindeki seviyeler, sizi kalp hastalığı ve diyabet riskine sokar.
KAN YAĞLARININ YÜKSELMESİNE NEDEN OLAN FAKTÖRLER NELERDİR?

Yaş ve Cinsiyet

Sigara içilmesi

Yüksek lipoprotein varlığı

Genetik Faktörler

Düzensiz Beslenme

Hareketsiz Yaşam

Obezite

Aşırı Alkol Tüketimi

Tip 2 Diyabet

Kronik Böbrek Hastalıkları

İlaçlar

Doymuş Yağ ve Trans Yağ İçeriği Yüksek Besinlerin TüketimiKAN YAĞLARININ YÜKSEKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

SİGARA KULLANANLARIN SİGARAYI BIRAKMASI GEREKİR.

BESLENMEDE YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMALIDIR.

Zeytin yağı, fındık yağı, bitkisel sıvı yağlar, fındık,ceviz,badem gibi yağlı tohumlar tercih edilmelidir.

Tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı, katı margarin, şekerli fındık veya fıstık ezmesi gibi yağ çeşitlerinden uzak durulmalıdır.

Balık,beyaz etli-derisiz kümes hayvan etleri, zeytin yağlı kurubaklagil yemekleri önerilir

Sucuk, salam, sosis, kavurma vb. yağlı kırmız etler, kızartılmış etler, kümes hayvanlarının derisi, sakatatlar tüketilmemelidir.

Yağsız veya az yağlı süt ürünleri, az yağlı sütten yapılmış çökelek,lor ve diğer peynirler, yine yağsız veya az yağlı sütten yapılmış dondurma veya sütlü tatlılar tüketilebilir.

Tam yağlı süt ürünleri, yağlı peynirler, kremadan yapılmış dondurma, çikolatalı tatlılar,pudingler tüketilmemelidir.

Kepekli ekmek, tam tahıllı ekmekler,tam tahıl unu,çavdar ve yulaf ekmekleri,bulgur, yulaf ezmesi tüketmekte sakınca yoktur.

Yağ ve şeker içeren unlu mamuller (pastalar, hamur işleri, bisküvi, krakerler) tüketilmemelidir.

Yeşil yapraklı sebzeler (tere, roka, maydanoz, marul vb.), lahana, pırasa, karnabahar, domates, brokoli, ıspanak, şeftali, turunçgiller, böğürtlen, çilek tüketmekte sakınca yoktur.

Yiyeceklerle günde 20-35 gram posa alınmalıdır. Posa kaynağı olarak tahıllar, sebze-meyveler ve kurubaklagillerden yararlanılabilir.

VÜCUT AĞIRLIĞI KONTROL EDİLMELİDİR.

Vücut ağırlığı (kg) /boy (m2) formülü ile hesaplanan Beden Kitle İndeksi’ne (BKI) göre değerlendirilmelidir.BKI: 18.5-25 kg/m2 arasında tutulmalıdır.

DÜZENLİ FİZİKSEL AKTİVİTE YAPILMALIDIR.

Düzenli olarak günde en az 40 dakika orta düzeyde aktivite yapılmalıdır. Kandaki yüksek yağların düşürülmesinde, tedavi edilmesinde diyet-yaşam tarzı değişiklikleri ile istenen seviyeye indirilmezse ilaç tedavisine geçilir.

Sağlıkla kalın…
Diyetisyen Zeynep AKKOÇ

İlginizi Çekebilecek Haberler