Dyt. CENNET ÇELİK YAZDI ''İNSÜLİN DİRENCİNDE BESLENME'' !

Gün içinde çok sık acıkma, aşırı tatlı yeme isteği, hızlı kilo alma ve çok çabalamanıza rağmen yavaş kilo verme/kilo verememe, sürekli yorgunluk, halsizlik gibi belirtileriniz varsa insülin direnciniz olabilir. Peki hayatımızı bu yönde etkileyen insülin direnci nedir ne değildir biraz bundan bahsedelim.

İNSÜLİN DİRENCİNDE BESLENME

Gün içinde çok sık acıkma, aşırı tatlı yeme isteği, hızlı kilo alma ve çok çabalamanıza rağmen yavaş kilo verme/kilo verememe, sürekli yorgunluk, halsizlik gibi belirtileriniz varsa insülin direnciniz olabilir.
Peki hayatımızı bu yönde etkileyen insülin direnci nedir ne değildir biraz bundan bahsedelim.
İNSÜLİN DİRENCİ NEDİR ?
İnsülin pankreastan salgılanan kan şekerinin düzenlenmesinde rol oynayan bir hormondur. Besinler aracılığı ile aldığımız karbonhidratlar küçük parçalar haline getirilip kan şekeri olarak adlandırdığımız glikozlara dönüştürüldükten sonra emilerek kan dolaşımına verilir. İnsülin hormonu kan dolaşımındaki şekerin hücreler tarafından alınmasını ve enerji üretimi amacıyla kullanılmasını sağlar.
Karaciğer, yağ ve kas dokusu gibi bölgelerde insüline karşı duyarsızlık gelişmesi sonucu insülin direnci oluşur. Vücutta insülin direnci geliştiğinde hücreler, insüline karşı duyarsız hale gelir ve insülinle beraber kandaki şekerin geçişini önler. İnsülin direnci arttıkça geçiş daha da zorlaşır, hücrelere şeker girmesi azaldıkça kandaki şeker düzeyi artar pankreas kanda şekeri taşıyacak yeterli insülin olmadığını düşünerek daha fazla insülin salgılar.
İnsülin direncinden dolayı kanda yüksek seyreden şeker oranı bir süre sonra obezite, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve tip 2 diyabet gibi tıbbi sorunlara yol açabilir.
İNSÜLİN DİRENCİ NEDENLERİ NELERDİR ?
Genetik faktörler önemli bir etkendir ancak bunun dışında çevresel etkenler yani bireyin yaşam tarzı insülin direnci gelişmesinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Sağlıksız aşırı ve dengesiz beslenme, hareketsiz yaşam, kötü alışkanlıklar ve bunlara bağlı gelişen kilo alımı ve yağlanmanın artması (özellikle karın çevresi yağının artması) insülin direncine neden olabilmekte.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Günümüzde kalorisi yüksek sağlıksız besinlerin, fastfood tarzı beslenmenin giderek artması ve bununla beraber hareketsiz yaşam, sürekli masa başı çalışma veya evde sürekli hareketsizleşmemizle birlikte tüketilen besinlerin fazlasının vücutta yağ olarak depolanmasının sonucunda kilo artışıyla beraber insülin direnci gelişebilmekte. Artık günümüzde insülin direnci çocuklarda ve gençlerde de yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır.

İdeal kilosundan fazla olanlar -> Beden kitle indeksi 25’den fazla olan kişiler

Bel çevresinin erkekte 102 cm, kadında 88 cm’nin üstünde olması

Genetik yatkınlık

Ailesinde şeker hastalığı olan kişiler

Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması hastalığı ve polikistikoversendromu

Karbonhidrat ağırlıklı beslenme

Sigara içme alışkanlığı

Gün içerisinde çok hareket etmeyen, fiziksel aktivitesi kısıtlı olan bireyler.İNSÜLİN DİRENCİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hipoglisemi belirtileri

Yorgunluk, halsizlik,sinirlilik

Hızlı Kilo alma, çok yavaş-zor kilo verme

Gün içinde çok sık acıkma hissi

Tatlı, şekerli besinlere düşkünlük

Yemekten sonra tatlı yeme isteği

Yemeklerden sonra halsizlik, ağırlık, uyku hali

Konsantrasyon bozukluğu

Erkeklerde göbek çevresi yağlanması

Kadınlarda kalçalarda ve göbekte yağlanma

'AkantozisNigrikans' denilen özellikle koltuk altı, kasık, boyun bölgelerinde esmerleşme

Kadınlarda adet düzensizliğiEğer bu belirtiler varsa mutlaka bir endokrinoloji ya da dahiliye uzmanına başvurmak gerekmektedir.  İnsülin direnci ile ilişkili metabolik durumun değerlendirilmesinde, açlık ve tokluk kan şekeri, açlık insülin, HOMA-IR, HbA1c değerleri bakılıp hekimin değerlendirmesi sonucunda beslenme tedavisine ve gerekli ise ilaç tedavisine başlanır. Ve tabi ki bunların yanında düzenli fiziksel aktiviteye de yer vermek gerekir.
İNSÜLİN DİRENCİ TEDAVİSİ
İnsülin direncinin tedavisinde bireyin yaşam tarzı değişikliğine gitmesi gerekmektedir. Beslenmesini düzenleyip bununla birlikte kilo verilmesi gerekir.
Vücut ağırlığının 6 ayda yaklaşık %5-10’unun azaltılması hedeflenmelidir. Bireyin günlük mevcut kalori alımı hesaplanmalı ve ortalama 400-600 kcal azaltılmalıdır. Aşırı kalori kısıtlamasına gidilmemelidir. Haftalık 0.5-1kg ağırlık kaybı hedeflenmelidir.
Beslenmenin yanında günlük hareketin artırılması ve uyku düzeninin oluşturulup sağlıksız alışkanlıkların bırakılması oldukça önemlidir. Yaşam tarzı değişiminin birey için sürdürülebilir ve kalıcı olması da esastır.
PEKİİNSÜLİN DİRENCİNDE BESLENME NASIL OLMALIDIR?

İnsülin direnci olan bireylerde çok çabuk acıkma olduğu için az ve sık öğünler olacak şekilde, düşük glisemik indekse sahip besinlerle beslenmeleri daha uygun olur.

Tercihen 3 ana 3 ara öğün şeklinde beslenilebilir ve öğün saatleri 2.5-3 saat olacak şekilde planlanabilir.

Yatmadan 2-3 saat öncesinde yeme-içme bırakılmalı.

Şekerli/asitli içeceklerden meyve suları, meyveli maden suları, kola, gazoz, soğuk çaylar vb. bunların yanı sıra hazır paketli ürünlerden gofret, çikolata, bisküvi vb. uzak durulmalı.

Bal, reçel, pekmez gibi şeker içeren besinlerin tüketimi azaltılmalı.

Beyaz un ile yapılmış makarna, ekmek, hamur işleri, çorbalar vb. bunlardan uzak durup lif içeriği yüksek tam buğday-çavdar unuyla yapılan yiyecekler veya yulaf tercih edilebilir.

Beyaz pirinç, patates, mısır, kestane tüketimi azaltılmalı.

Meyve tüketimini de günlük 2-3 porsiyonu aşmayacak şekilde sınırlanmalı, düşük glisemik indeksli meyvelere diyetinizde yer vermelisiniz.

 Kızartma ve kavurma yöntemi yerine ızgara, fırın, haşlama pişirme yöntemleri tercih edilmeli.

Vee tabi ki olmazsa olmazımız hareket insülin direnci ile mücadelenizde size çok yardımcı olacaktır. Düzenli egzersizi mutlaka hayatınıza ekleyin.

İnsülin direncinde sağlıklı beslenme, egzersiz ve ilaç tedavisi bir bütündür. Tek başına ilaç tedavisi veya egzersiz veya beslenme yetersiz kalacaktır.

Kişisel beslenme programında kişinin yaşı, cinsiyeti, kilosu, yaşam tarzı, insülin direnci düzeyi ve sahip olduğu rahatsızlıklara bakılarak profesyonel bir düzenleme gerekmektedir. Beslenme programları kişiye özgü olmalıdır her zaman.

Sağlıklı beslenip sağlıkla kalın.
Diyetisyen Cennet ÇELİK