Dyt. ZEYNEP AKKOÇ YAZDI ''OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARINDA BESLENME''
Okul çağı 6-14 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu bu dönem, fizyolojik ve mental sağlık açısından çok önemli olduğu gibi yaşam boyu sürdürülecek alışkanlıklarında büyük oranda oluştuğu bir dönemdir Ulusalve uluslararası literatüre baktığımızda ulaşılan ortak sonuç beslenme alışkanlığının çocukluk döneminde kazanıldığı ve şekillendiği yönündedir. Maalesef kötübozuk edinilen beslenme davranışı ileride ortaya çıkacak sağlık problemlerinin de temelini oluşturacak
Okul çağı 6-14 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu bu dönem, fizyolojik ve mental sağlık açısından çok önemli olduğu gibi yaşam boyu sürdürülecek alışkanlıklarında büyük oranda oluştuğu bir dönemdir.Ulusalve uluslararası literatüre baktığımızda ulaşılan ortak sonuç beslenme alışkanlığının çocukluk döneminde kazanıldığı ve şekillendiği yönündedir. Maalesef kötü-bozuk edinilen beslenme davranışı ileride ortaya çıkacak sağlık problemlerinin de temelini oluşturacak güce sahiptir.OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARINDA BESLENME SORUNLARI
T.C. Sağlık Bakanlığı 2016 yılı İstatistikleri Yıllığı verilerinde 7-14 yaş grubu çocukların sağlık sorunlarında, kötü beslenmenin %3,4 ile beşinci sırada yer aldığı görülmektedir. Yetersiz, dengesiz ve düzensiz beslenme alışkanlıkları yüzünden bu dönemdeki çocukların zihinsel, bedensel ve motor gelişimleri önemli oranda zarar görmektedir.
Aileler çocuklara doğru beslenme alışkanlığını kazandırabilmek için kendilerinin de beslenme konusunda doğru ve yeterli bilgiye sahip olmaları gerekir. Bu dönemde beslenme alışkanlıkları ailenin yanı sıra arkadaş grubu, öğretmeni ve televizyonda yada internette sıklıkla karşılarına çıkan reklam filmleri gibi çevresel faktörlerden de etkilenmektedir.
Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığının kazandırılması için okul ortamı çok önemlidir. Günün yaklaşık 8 saatini okulda geçiren çocuklar mecburen gün içinde besin tüketime ihtiyaç duyarlar ve bu durumda tamamen kantine yönelme ile tost, meyve suyu, çikolata bisküvi gibi besinlerle enerji ihtiyaçlarını karşılarlar. Basit şekerden gelen enerjinin yüzdesi günlük toplam enerjinin %10’unun üzerine çıkmaması önerilmekle birlikte kesin alım miktarı yoktur. %10’un üzerinde basit şeker tüketimi fazla enerji alımına sebep olur ve buna bağlı vücut ağırlığında artış ve besleyici değeri yüksek besinlerin alımını azaltır.Özellikle meyve sularının masum gibi görünmesi sebebiyle çocuklarda tüketiminin kısıtlanmadığı ve yapılan çalışmalar sonucunda şekerli içecek tüketimiyle okul çağı obezitesi arasında ilişki olduğu bulunmuştur. Fazla şeker tüketiminin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri yıllardır tartışılmakla birlikte obezite, diş çürükleri, hiperaktivite, diyabet bu etkilerden bazılarıdır. Bu tarz paketli ürünleri tamamen yasaklamak ters tepkiye sebep olabileceğinden yasaklamak yerine gözetim altında ve belirli miktarlarda tüketimine izin vermek daha doğru olacaktır.
Obezite, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tanımına göre; vücutta sağlığı bozacak ölçüde aşırı veya anormal yağ birikmesidir. Gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde önemli bir sağlık sorunudur.ve çocukluk çağında sık görülen kronik bir hastalıktır. Çocukluk çağı obezitesi, yetişkin dönem obezitesi içinde çok önemli bir risk etmenidir. Bunun yanı sıra kalp damar hastalıkları, tip-2 diyabet, bazı kanser türleri, depresyon ve düşük benlik saygısı gibi pek çok sonuçları vardır.
Diş çürükleri;Dünya Sağlık Örgütü (WHO) dünya genelinde okul çağı çocukların %60-90’ının diş çürüğüne sahip olduğunu belirtmiştir. Türkiye Ağız ve Diş Sağlığı Profili 2004 (TADSP-2004) yılı araştırma sonuçlarına göre de okul çağı döneminde olan 12 yaş grubu çocukların %61.1’inde diş çürüğü olduğu saptanmıştır. Diş çürüğü oluşumunda hazır meyve suları, gazlı içecekler, kuru meyveler, fermente olabilen karbonhidrat içeriği yüksek besinler yer almaktadır.
Gözden kaçırılan bir unsur da mikro besinlerdir. Çocukluk çağında büyüme ve gelişmenin hızlı olması nedeniyle hücresel fonksiyonların yerine getirilebilmesi için mikro besinler önemlidir. Demir, vitamin B12 ve folat eksikliği tüm dünyada özellikle çocuklarda sık görülen mikro besin yetersizliğidir. Demir, vitamin B12 ve folat birçok enzimin yapısına girerek vücut metabolizması, hücre bölünme ve farklılaşması, immun sistemin düzenlenmesi, kemik gelişimi, algılama ve zekâ fonksiyonunda rol oynamaktadır. Büyüme gelişme döneminde olan çocuklar için düzenli aralıklarla kan testi verilerek kontrol edilmesi gereken önemli bir noktadır.
Yeterli ve dengeli beslenme adına çocukları bilinçlendirmek,
Ailenin ve öğretmenlerin iş birliğiyle, okul döneminde ve okul öncesi dönemde sağlıklı beslenme eğitimleri ile alışkanlık kazandırmak,
Sabahları muhakkak kahvaltı yapma alışkanlığı kazandırmak.
Gün içinde paketli gıdaları azaltabilmek adına beslenme çantası hazırlamak. Beslenme çantasında sandviç(tavuklu, ton balıklı veya peynirli), ayran, süt, meyveler, çiğ sebzeler ve ceviz, fındık, badem gibi yağlı tohumlar bulunmalıdır.
Meyve ve sebze tüketimini arttırmak.(günde ortalama 5 porsiyon meyve+sebze tüketilmesi gereklidir.)
Fiziksel egzersiz sıklığını arttırmak ve spor yapmaya teşvik etmek.Sağlıklı nesiller ve sağlıklı bir gelecek ümidiyle..